Η αθροιστική δύναμη του λαού

Μικρό εισαγωγικό σχόλιο απο την "Κλασσικοπερίπτωση"

Ευχαριστώ τον φίλο συνιστολόγο "Φιλόλογο", που αντί σχολίου - στα όσα αυθορμήτως και με πικρία έγραψα στην προηγούμενη ανάρτηση -  μου έστειλε την δική του σχετική ανάρτηση την οποία  ευχαρίστως αναδημοσιεύω.

 Ως  εις εκ των ελαχίστων  και όχι των "αρίστων", οφείλω ανυπερθέτως, να αναγνωρίσω την "αθροιστική δύναμη του λαού".Ωστόσο έχω πεισθεί, για λόγους που έχω περιγράψει σε παλαιότερες αναρτήσεις,πως οι σημερινές συνθήκες δεν είναι βέβαιο πως ευνοούν τετοιου είδους συνθετικές ή έστω προσθετικές ιδιότητες στην λαϊκή ετυμηγορία.

Τα αποτελέσματα των προχθεσινών βουλευτικών εκλογών, θα έλεγα  ότι αποτυπώνουν περισσότερο την εικόνα μιας "εξίσωσης" και μάλιστα ανώτερης της δευτέρας τάξεως (ή στην καλύτερη περίπτωση ενός πολυωνύμου), παρά μιας απλής και ξεκάθαρης άθροισης των έτσι κι αλλιώς διαφορετικών τάσεων.

Μακάρι η "συνισταμένη" δύναμη των  εκλογών, όταν θα εκδηλωθεί ,να είναι  προϊόν της λαϊκής βούλησης  και να έχει θετικό για την πατρίδα μας πρόσημο.

Μακάρι επίσης, η κρίση μου να είναι λαθεμένη και τα πράγματα να είναι ακριβώς όπως τα περιγράφει ο κ. Κατσούλης.

Ως επίλογο  του  εισαγωγικού  σχολίου,  επέλεξα ένα μικρό απόσπασμα απο την επιστολή  του Αγίου  Μαξίμου του Ομολογητή  προς τον Όσιο Μαρίνο τον πρεσβύτερο.

Περί τίνων βουλευόμεθα.     

 

Βουλευόμεθα δέ περί τῶν ἐφ᾿ ἡμῖν καί δι' ἡμῶν γίνεσθαι δυναμένων· καί ἄδηλον ἐχόντων το τέλος. Τό μέν οὖν ἐφ᾿ ἡμῖν εἴρηται, ἐπειδή περί τῶν πρακτῶν μόνον βουλευόμεθα. Ταῦτα γάρ ἐφ᾿ ἡμῖν· οὐ γάρ περί τῆς αὐθυποστάτου σοφίας. Οὔτε γάρ περί Θεοῦ, οὔτε περί τῶν ἐξ ἀνάγκης καί ἀεί ὡσαύτως γινομένων· οἷον τῆς κυκλικῆς τῶν χρόνων κινήσεως·  οὔτε περί τῶν οὐκ ἀεί μέν ὄντων, ἀεί δέ ὁμοίως γινομένων, οἷον ἀνατολῆς ἡλίου καί δύσεως· οὔτε περί τῶν φύσει μέν, οὐκ ἀεί δέ ὁμοίως γινομένων, (17)  ἀλλ᾿ ὡς ἐπί τό πλεῖστον· οἷον, περί τοῦ πολιοῦσθαι τόν ἑξηκοντούτην, ἤ γενειάσκειν τόν εἰκοσαετῆ· οὔτε περί τῶν φύσει μέν, ἄλλοτε δέ ἄλλως ἀορίστως γινομένων· οἷον περί ὄμβρων καί αὐχμῶν καί χαλάζης. Διά ταῦτα μέν τό ἐφ᾿ ἡμῖν, εἴρηται· Τό δέ, Δι᾿ ἡμῶν γίνεσθαι δυναμένων· ἐπειδήπερ οὐ περί πάντων ἀνθρώπων ( τῶν ἀνθρωπίνων), οὔτε  περί παντός πράγματος βουλευόμεθα· ἀλλ᾿ οὐδέ περί πάντων τῶν ἐφ᾿ ἡμῖν, καί δι᾿ ἡμῶν γινομένων· ἀλλά δεῖ προσκεῖσθαι, καί ἄδηλον  ἐχόντων τό τέλος. Ἐάν γάρ ᾖ φανερόν καί ὁμολογούμενον, οὐκ ἔτι περί αὐτοῦ βουλευόμεθα· κἄν ἐφ᾿ ἡμῖν, καί δι᾿ ἡμῶν γίνηται. Ἐδείχθη δέ,  ὡς οὐδέ περί τοῦ τέλους, ἀλλά περί τῶν πρός τό τέλος, ἡ βουλή. Βουλεύομεθα γάρ οὐ πλουτῆσαι· ἀλλ᾿ ὅπως καί δι᾿ ὧν πλουτήσομεν. Καί συντόμως εἰπεῖν, περί τούτων μόνον βουλευόμεθα, ὧν ἡ πρᾶξις ἐπίσης ἐνδέχεται· ἔστι δέ ἐπίσης ἐνδεχόμενον, ὅ αὐτό τε δυνάμεθα, καί τό ἀντικείμενον αὐτῷ. Εἰ  δέ τό ἕτερον μόνον τῶν ἀντικειμένων ἠδυνάμεθα, τοῦτο μέν ἦν ὁμολογούμενον, ὡς ἀναμφίβολον· τό δἐ ἀντικείμενον, ἀδύνατον. Οἷον, ἄρτου καί λίθου προκειμένων, οὐδείς βουλεύεται ποῖον ποιήσεται βρῶμα· τοῦ μέν ὁμολογουμένου· τοῦ δέ σαφῶς ὄντος ἀδυνάτου. Ταῦτα γοῦν προαιρούμεθα, τά ἐπίσης ἐνδεχόμενα, περί ὧν καί βουλευόμεθα.     

========================================

Άρθρον του ΝΙΚΟΛΑΟΥ ΓΕΩΡ. ΚΑΤΣΟΥΛΗ

-κλασσικού φιλολόγου-

Πολλοί κατηγόρησαν τον λαό δια την τελευταία ετυμηγορία του και τον κατηγορούν ακόμα και μέσα στις κατηγορίες αυτές είναι και οι εξής:

· Ο λαός εψήφισεν με το συναίσθημα κι όχι με την λογική. Και μάλιστα εψήφισεν με οργή

· Ο λαός επέτρεψε να αναδειχθούν οι ναζήδες ξεχνόντας τα όσα πέρασε δραματικά την εποχή του μεγάλου πολέμου

· Ο λαός δεν επέτρεψε σε κάποιον να κυβερνήση την χώρα δίδοντάς του σαφή ισχυρή εντολή.

Αυτά καταλογίζουν οι «άριστοι» λοιπόν στον λαό και τώρα χαιρέκακα του επιρρίπτουν ευθύνες δια την περιπέτεια εις την οποία εισήλθαμε. Λησμονούν ωστόσο ότι η αθροιστική σοφία του λαού ούτως εκδηλώνεται και είναι πάντοτε ανώτερη από εκάστη «σοφία» και άποψη του κάθε αρίστου ξεχωριστά.

Λέγει ο Αριστοτελης στα «Πολιτικά» του και είναι κατηγορηματικός:

 «το ότι το πλήθος των πολιτών σε μιαν πολιτεία δημοκρατική είναι κύριον περισσότερον από τους αρίστους και τους ολίγους είναι δεδομένον και υπεράνω πάσης συζητήσεως». 

Διότι με τους πολλούς συμβαίνει αν και ένας έκαστος εξ αυτών να μην είναι σπουδαίος άνδρας όμως εάν συνέλθουν όλοι μαζί και απαρτίσουν σύνολον να είναι πολύ καλύτεροι εξ εκείνων των αρίστων όχι βεβαίως ως μονάδα αλλά ως σύνολον.

Ναι! Αυτοί οι ολίγοι που υπάρχουν και διακρίνονται είτε δια τον πλούτον τους είτε δια την πνευματικήν των και ηθικήν των υπεροχή είναι άριστοι, είναι λίγοι και σαφώς υπέρτεροι από μίαν μάζα «εκχυδαϊσμένη» αμόρφωτη έως απλώς εγγράματη και πάμφτωχη που δεν έχει άλλην σκέψιν παρά την εξασφάλισιν του επιουσίου. Ναι! Μέσα στην μάζα του πλήθους είναι αμέτρητοι οι μη αξιόλογοι άνθρωποι. Είναι όμως πολύ θετικόν στοιχείον το γεγονός ότι ενωμένα όλα αυτά τα μη «αξιόλογα» άτομα μπορούν να αποτελέσουν μιαν δύναμιν ανωτέρα απ’ εκείνην των ολίγων και αρίστων. Αθροιστικώς η αρετή των μπορεί να αποδειχθή αποτελεσματικοτέρα εκ της συνολικής αρετής των ολίγων.

Και το ανάποδον. Αν η εξουσία είναι εις τας χείρας των ολίγων αλλά αξιόλογων τω όντι ανθρώπων αποτελεί βεβαίως τούτο θετικόν στοιχείον διότι συγκρινόμενοι αυτοί με του πολλούς είναι ασφαλώς πολλοί ανώτεροι αφού εις την προσωπικότητάν των συγκεντρώνουν ιδιότητας αι οποίαι στους πολλούς εμφανίζονται διάσπαρται. Εν πάση περιπτώσει όμως αι θετικαί ιδιότηται – και τούτο πρέπει να μας μείνη εντυπωμένον εις τον νού- όλων μαζί των ολίγων είναι τελικώς ολιγότεραι εκ των θετικών ιδιοτήτων των πολλών ως συνόλου.

Ο Αριστοτέλης φέρει και παράδειγμα δια τούτο. Όπως εις το θέατρο, το οποίο είναι μίμησις προσώπων καλυτέρων των συνηθισμένων ανθρώπων, ένας ήρωας συγκεντρώνει τα καλύτερα στοιχεία του πλήθους και αυτό αναγνωρίζει σ’ αυτόν και ο καθένας εξ αυτών χωριστά κάποια στοιχεία δικά του ή όπως ένας ζωγράφος αποτυπώνει φυσιογνωμίες πραγματικές που όμως είναι πιο όμορφες από την πραγματικότητα, αφού συγκεντρώνουν εντός τους περισσότερα στοιχεία από το ένα του πλήθους, έτσι εν τέλει και εις τα πολιτικά μπορεί επι μέρους άτομα να είναι αξιόλογα αλλά ενωμένοι όλοι δύνανται να είναι καλύτεροι και πλέον αποτελεσματικότεροι. «Γιατί όντες πολλοί είναι δυνατόν άμα συνέλθουν εις ένα και να εκφράζονται ωσάν ένας άνθρωπος με πολλά πόδια, χέρια και πολλές αισθήσεις να συγκεντρωθή και το μερίδιον που έχει ο καθένας περί αρετής και φρονήσεως και ούτως να συναχθή ένας αμέτρητος θησαυρός απ’ αυτά τα στοιχεία"

Με αυτά ως δεδομένα λοιπόν αυτή η βούλησις του λαού και η φρόνηση, που είναι ανωτέρα και από την σύνεση του εξοχοτέρου ανθρώπου ως μονάδα εξεφράσθη και ήταν καθαρά. Ζήτησε αλλαγήν της αδιέξοδης πολιτικής του μνημονίου, η οποία εβύθισε την οικονομίαν στην ύφεση και κατεδίκασεν την κοινωνίαν στην φτώχεια και την εξαθλίωσιν.
 Πώς έκρινε δε ότι πρέπει να γίνη αυτή η αλλαγή; 
Όχι μέσω μιας καθαρής, ισχυρής εντολής προς ένα μόνον κόμμα. 
Κανέναν πλέον δεν εμπιστεύεται αλλά επιθυμεί την συνύπαρξιν πολλών εις την ασκησιν της εξουσίας ίνα λείψη και η αυθαιρεσία. Ζήτησε να σχηματισθή κυβέρνησις πάνω σε συγκεκριμένα σημεία συμφωνίας για ουσιαστικές και ρεαλιστικές αλλαγές της οικονομικής πολιτικής.

Κάθε άλλη προσπάθεια εκβιασμού της θελήσεως του λαού να δώση σώνει και καλά την εντολήν εις ένα θα είναι και βιασμός αυτής αλλά θα έχη καταδείξει για άλλην μια φορά ότι οι λίγοι και «αξιόλογοι» άνθρωποι αυτής της πολιτείας θα έχουν απαξιώσει την αθροιστικήν δύναμιν του λαού.