Τιμούμε την Παναγία γιατί γέννησε τον Χριστό!

του αρχιμ.Ιακώβου Κανάκη

Στην Εκκλησία υπάρχει ένας λειτουργικός κανόνας, κατά τον οποίο, την επόμενη ημέρα μιάς μεγάλης Δεσποτικής ή Θεομητορικής εορτής τιμούμε το πρόσωπο εκείνο, που «υπηρέτησε» στην εορτή αυτή.

Έτσι, για παράδειγμα, στις 6 Ιανουαρίου έχουμε την εορτή της Βαπτίσεως του Χριστού. Την επόμενη ακριβώς ημέρα (7 Ιανουαρίου) τιμούμε τον άγιο Ιωάννη τον Βαπτιστή, διότι αυτός βάπτισε τον Χριστό. 

Άλλο παράδειγμα είναι η 25 Μαρτίου, που πανηγυρίζουμε την εορτή του Ευαγγελισμού της Θεοτόκου. Την επόμενη ημέρα, 26 Μαρτίου, εορτάζουμε την Σύναξη του Αρχαγγέλου Γαβριήλ, διότι αυτός έδωσε το χαρμόσυνο μήνυμα στην Παναγία. Ο λειτουργικός αυτός «κανόνας» εφαρμόζεται και για τα Χριστούγεννα. Έτσι, την 26 Δεκεμβρίου έχουμε την εορτή της Σύναξης της Παναγίας, διότι αυτή έγινε το μέσο για να έρθει ο Χριστός ανάμεσά μας. Είναι φυσικό λοιπόν και πριν και μετά την εορτή των Χριστουγέννων οι ύμνοι που ψάλλονται στην Εκκλησία να πλέκονται συχνά γύρω από το Πρόσωπό της. Είδαμε ότι αυτό απαντά σε πολλά συμεία του Ιαμβικού Κανόνα των Χριστουγέννων και κυρίως στην Θ ωδή, που έχει πάντοτε τροπάρια αφιερωμένα στην Παναγία.

Το πρώτο τροπάριο της Θ´ωδής αναφέρει:

Στέργειν μεν ημάς, ως ακίνδυνον φόβω
Ράον σιωπή· τω πόθω δε Παρθένε
Ύμνους υφαίνειν, συντόνως τεθηγμένους
Εργώδες εστίν· αλλά και Μήτηρ σθένος
Όση πέφυκεν, η προαίρεσις δίδου·

Ερμηνευτική απόδοση:

Ω Παρθένε αλλά ταυτόχρονα και μητέρα. Εξαιτίας του δέους
μας προς την Θεομητορική σου λαμπρότητα είναι πιο εύκολο
να προτιμούμε την σιωπή ως κάτι πιο ακίνδυνο. Είναι όμως δύσκολο
να συνθέτουμε λαμπρούς ύμνους με προθυμία από τον πόθο μας για Σένα. Όση βλέπεις ότι είναι από την φύση μας η (καλή) προαίρεσή μας, δώσε και την δύναμη (φώτιση) για το έργο αυτό.

Το δεύτερο τροπάριο της ίδιας ωδής φανερώνει ότι ο συνθέτης του ύμνου είναι σαν να βλέπει την παρουσία της Παναγίας και στις δύο Διαθήκες:
Τύπους αφεγγείς, και σκιάς παρηγμένας
Ω Μήτερ Αγνή, του Λόγου δεδορκότες
Νέον φανέντος, εκ πύλης κεκλεισμένης
Δοξούμενοί τε, της αληθείας φάος
Επάξιως σην, ευλογούμεν γαστέρα.

Ερμηνευτική απόδοση:

Ω Μητέρα Αγνή του Θεού Λόγου, ο οποίος
φάνηκε στον κόσμο από την κεκλεισμένη πυλή
(δηλαδή από την πύλη της κοιλίας σου), βλέποντες
εμείς να έχουν παρέλθει οι σκίες και οι τύποι της περιόδου
της Παλαιάς Διαθήκης και φανταζόμενοι
κατά νούν το φως της αληθείας,
δηλαδή τον Χριστό, επάξια ευλογούμε
την μακαρία κοιλία σου!

Το τελευταίο τροπάριο της Θ ωδής συνδέει την εορτή των Χριστουγέννων με την εορτή των Θεοφανείων. Γνωρίζουμε ότι οι δύο αυτές μεγάλες εορτές ήταν αρχικώς ενωμένες στις 25 Δεκεμβρίου κάθε έτους.

Η Εκκλησία, για λόγους ποιμαντικούς, τις χώρισε και μέχρι και σήμερα τις πανηγυρίζουμε ξεχωριστά. Ουσιαστικά το τροπάριο αυτό μας μεταφέρει από την μία εορτή στην επόμενη. Διαβάζουμε:

Πόθου τετευχώς, και Θεού παρουσίας
Ο Χριστοτερπής, λαός ηξιωμένος
Νυν ποτνιάται, της παλιγγενεσίας
Ως ζωοποιού· την χάριν δε Παρθένε
Νέμοις Άχραντε, προσκυνήσαι το κλέος.

Ερμηνευτική απόδοση:

Ο λαός που αγαπά το Χριστό, αφού αξιώθηκε
του πόθου του και απόλαυσε την παρουσία του
Θεού δηλαδή τα Χριστούγεννα, τώρα παρακαλεί
να προσκυνήσει και την δόξα της παλιγγενεσίας
δηλαδή τα Θεοφάνεια. (Αυτή είναι η δεύτερη
αναγέννηση διά του Πνεύματος). Μακάρι
Άχραντε Παρθένε να προσφέρεις αυτήν την χάρη. 

ΠΗΓΗ