Νηπιαγωγεία του Δάσους: Μαθαίνοντας δίπλα από τα δέντρα

Φανταστείτε ένα νηπιαγωγείο χωρίς τοίχους, χωρίς πόρτες, χωρίς καρέκλες και παιχνίδια. Ένα νηπιαγωγείο μέσα στο δάσος, όπου τα παιδιά κάθονται σε πέτρες και κορμούς δέντρων, ανάβουν φωτιές και παίζουν με ό,τι υπάρχει στη φύση. Τα νηπιαγωγεία του δάσους είναι η 

 

νέα τάση στη Γερμανία αλλά και άλλες χώρες της δυτικής Ευρώπης. Η τάση είναι μάλιστα τόσο ισχυρή ώστε να γίνει και Διεθνές Συνέδριο Νηπιαγωγείων του Δάσους αυτή την εβδομάδα στο Βερολίνο και το περιοδικό Spiegel να φιλοξενήσει εκτενές αφιέρωμα, κάνοντας μάλιστα λόγο για τη «νέα εξαγωγική επιτυχία» της Γερμανίας.

Η πρώτη λειτουργία «Νηπιαγωγείου του Δάσους» καταγράφεται το 1951 στη Δανία (Skovbomehaven), ωστόσο οι ρίζες της Παιδαγωγικής του Δάσους ανιχνεύονται στη Σουηδία το 1892. Σήμερα υπάρχουν περισσότερα από ογδόντα «Νηπιαγωγεία του Δάσους» στη Δανία, ισότιμα με τα άλλα νηπιαγωγεία της χώρας. Το 1993 ιδρύθηκε επίσημα και το πρώτο «Δασικό Νηπιαγωγείο» στη Γερμανία, ενώ σήμερα λειτουργούν πάνω από 1.500 τόσο στη Γερμανία, όσο και σε άλλες χώρες, όπως στην Αυστρία και την Ελβετία. Η ιδέα ήδη εξαπλώνεται και σε άλλες χώρες, στις περισσότερες ευρωπαϊκές, ενώ υπάρχει μεγάλη ζήτηση στην Ιαπωνία, στη Νότια Κορέα και στον Καναδά.

Το γερμανικό περιοδικό επισκέφθηκε ένα τέτοιο νηπιαγωγείο βόρεια του Βερολίνου. Τα παιδιά κάθονταν σε κύκλο, τραγουδούσαν και έπαιζαν, όπως συμβαίνει σε όλα τα νηπιαγωγεία του κόσμου. Μόνο που σε αυτή την περίπτωση κάθονταν σε κορμούς δέντρων γύρω από τη φωτιά. Η θερμοκρασία είναι λίγο κάτω από το μηδέν, αλλά ο υπεύθυνος του συγκεκριμένου νηπιαγωγείου, ο Τόρστεν Ράινεκε, καθησυχάζει τον δημοσιογράφο του «Spiegel»: «Αυτό δεν είναι τίποτα. Ότι καιρό κι αν κάνει, μένουμε έξω ώσπου η θερμοκρασία να πέσει στους -28 βαθμούς Κελσίου. Τα παιδιά δεν κρυώνουν ποτέ. Τόσο τα ίδια όσο και οι γονείς τους γνωρίζουν πώς να ντυθούν. Είναι σαν κρεμμυδάκια – τυλιγμένα σε στρώσεις και στρώσεις ρούχων».

Αν κάνει πάρα πολύ κρύο, τα παιδιά και οι δάσκαλοι βρίσκουν καταφύγιο σε μια σκηνή (όπου επίσης ανάβουν φωτιά) ή σε μια μικρή ξύλινη τάξη, αλλά το μεγαλύτερο μέρος του χρόνου το περνούν έξω, ακόμη και όταν έχει ένα μέτρο χιόνι. Πέρυσι τον χειμώνα χιόνισε τόσο, που τα παιδιά έφτιαξαν ένα ιγκλού.

Την ημέρα της επίσκεψης του δημοσιογράφου του «Spiegel» η φωτιά ήταν το επίκεντρο του ενδιαφέροντος των παιδιών. Ορισμένες στιγμές τα παιδιά αφήνονταν χωρίς επίβλεψη και όταν η φωτιά πήγαινε να σβήσει ο τετράχρονος Φιν πρόσθετε ένα κούτσουρο, ενώ άλλα παιδιά τη σκάλιζαν με ξύλα.

«Ίσως δεν τα ελέγχουμε τόσο στενά και δεν τα βλέπουμε πάντα, αλλά γνωρίζουμε πού βρίσκονται», λέει ο Ράινεκε. «Το ότι όμως δεν είμαστε συνέχεια από επάνω τους, τους επιτρέπει να εκτιμούν καλύτερα τους κινδύνους. Η ιδέα είναι τα παιδιά να μαθαίνουν μόνα τους, να μαθαίνουν το ένα από το άλλο και να μαθαίνουν από τις εμπειρίες και τα λάθη τους».

Οι καινοτομίες δεν σταματούν εδώ. Στα Νηπιαγωγεία του Δάσους δεν υπάρχουν δομημένες δραστηριότητες πέρα από το κολατσιό στις 11 το πρωί, όταν οι δάσκαλοι έφεραν φρεσκοκομμένα φρούτα και τα παιδιά τα έφαγαν κατευθείαν από το μπολ με τα λασπωμένα τους χέρια, ύστερα από ένα πρωινό όπου έπιαναν σαλιγκάρια και έχτιζαν δεντρόσπιτα.

Στο νηπιαγωγείο αυτό δεν υπάρχουν κάγκελα και φράχτες και «κάθε δέντρο είναι για σκαρφάλωμα», λέει ο Ράινεκε. Στα παιδιά επιτρέπεται να σκαρφαλώνουν όποτε και όσο ψηλά θέλουν. Ο μοναδικός κανόνας είναι ότι οι δάσκαλοι βοηθούν τα παιδιά μόνο για να κατέβουν, ποτέ για να ανέβουν στα δέντρα.

«Αυτό τα κάνει πιο προσεκτικά γιατί πρέπει να εμπιστευθούν τον εαυτό τους» λέει μια παιδαγωγός. «Οι μοναδικές φορές που παιδιά έχουν πέσει από δέντρα είναι όταν βρίσκονται μπροστά οι γονείς τους και σκέφτονται: «Ο μπαμπάς είναι εδώ για να με σώσει».

Σύμφωνα με την Ούτε Σούλτε-Οστερμαν, πρόεδρο της Γερμανικής Ομοσπονδίας Νηπιαγωγείων της Φύσης και του Δάσους (BVNW), δεν έχουν καταγραφεί σοβαροί τραυματισμοί, πέρα από το περιστασιακό σπασμένο πόδι στα 20 χρόνια λειτουργίας του θεσμού. «Υπάρχουν πολύ λιγότερα ατυχήματα από τα κανονικά νηπιαγωγεία εσωτερικού χώρου, διότι έχουμε λιγότερους τοίχους και πιο μαλακά δάπεδα – φύλλα και λάσπη».

Προσθέτει ότι η ζωή στο ύπαιθρο σκληραγωγεί τα παιδιά, μειώνοντας τα κρυολογήματα. Επίσης, κολλάνε λιγότερο ψείρες διότι δεν βρίσκονται σε περιορισμένους χώρους. Οι μαθητές των Νηπιαγωγείων του Δάσους, όμως, έχουν 2,8 περισσότερες πιθανότητες να κολλήσουν τσιμπούρια και τέσσερις φορές περισσότερες πιθανότητες να προσβληθούν από τις ασθένειες που αυτά μεταφέρουν.

Αλλά τα πλεονεκτήματα υπερτερούν. «Τα παιδιά που τελειώνουν τα Νηπιαγωγεία του Δάσους έχουν πολύ καλύτερη κατανόηση του κόσμου γύρω τους και, σύμφωνα με μελέτες, έχουν μεγαλύτερη εμπιστοσύνη στον εαυτό τους και είναι πιο εξωστρεφή όταν φθάνουν σε ηλικία σχολείου», λέει η Σούλτε-Οστερμαν. Το κίνημα των Νηπιαγωγείων του Δάσους ξεκίνησε στη Δανία τη δεκαετία του ’50, ενώ το πρώτο τέτοιο νηπιαγωγείο άνοιξε στη Γερμανία τη δεκαετία του ’60. Σήμερα δέχονται περισσότερες αιτήσεις από όσες θέσεις διαθέτουν.

Στην Ελλάδα, η πρώτη απόπειρα για ένα Νηπιαγωγείο του Δάσους έγινε το 2012 στα Γιάννενα. Όπως μαθαίνουμε από το earlychildhoodpedagogy.gr, «το Καινοτόμο Εναλλακτικό Μοντέλο Προσχολικής Παιδαγωγικής «Νηπιαγωγείο του Δάσους» εφαρμόσθηκε για πρώτη φορά στην Ελλάδα την άνοιξη του 2012 και βασίσθηκε στο παιδαγωγικό μεταρρυθμιστικό κίνημα της «Παιδαγωγικής του Δάσους». Η εφαρμογή αυτού του παιδαγωγικού ρεύματος υλοποιήθηκε με επιτυχία για ένα μήνα από φοιτητές του Παιδαγωγικού Τμήματος Νηπιαγωγών του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων, υπό την επιστημονική εποπτεία της Επίκουρης Καθηγήτριας Μαρίας Σακελλαρίου».

«Πρόκειται για ένα μεταρρυθμιστικό κίνημα προσχολικής αγωγής και εκπαίδευσης, όπου με βάση την προώθηση της κοινωνικής και κινητικής ικανότητας του παιδιού, υποστηρίζεται η διαφοροποιημένη αντίληψη, η οποία σε σύνδεση με τη βιωματική-αισθητηριακή αντίληψη, συνιστούν βασική προϋπόθεση τόσο για τη νοητική του ανάπτυξη, όσο και για την ανάπτυξη της δημιουργικής, κριτικής και αυτόνομης σκέψης του…. Το Νηπιαγωγείο του Δάσους επιτυγχάνει όλους τους στόχους του νηπιαγωγείου, ενώ θεωρείται ιδιαίτερα σημαντική η συμβολή του στη μείωση των εκπαιδευτικών ανισοτήτων που οφείλονται στην κοινωνική προέλευση των μαθητών.»

(Πηγή: letsfamily.gr )

Στην Ελλάδα: Από την πρώτη εβδομάδα στο Σχολείο του Δάσους «Πευκίτες«

Ανηφορίζουμε στο λόφο με τις απαλές καμπύλες ώστε να βρεθούμε στην πέτρινη καλύβα μας και τα βήματα μας χώνονται στο βρεγμένο ακόμη χορτάρι από την χθεσινοβραδινή μπόρα, αναδύοντας μια υπέροχη μυρωδιά από νοτισμένο ξερό άχυρο και άγρια μέντα. Ανοίγουμε τη βαριά πόρτα και καθόμαστε κάτω απ’ τον πλάτανο περιμένοντας τα παιδιά. Ο ήχος του ρυακιού ακούγεται ξεκάθαρα σήμερα ανακατεμένος με το θρόισμα των πλατύφυλλων δέντρων και το απόμερο κάλεσμα του μεγάλου πεύκου. Θυμήθηκα το κάλεσμα της αλεπούς προς τα μικρά της το προηγούμενο βράδυ με το φως του φεγγαριού να κυριαρχεί…

Σύντομα οι γύρω λόφοι αρχίζουν να υποδέχονται τα παιδιά, μεγάλα και μικρά. Σήμερα είχα φέρει μαζί μου και το μεταλλόφωνο για να συνοδέψουμε το πρωινό μας τραγούδι κι αυτό φάνηκε ταιριαστό, καθώς η πρώτη νότα στριφογύρισε στον αέρα: «Βήμα-βήμα, ένα-δυο ποιός να πέρασε από’δω Βήμα-βήμα, ένα-δυο μόνη μου θε’ να το βρω. Ένα σάλτο σταματάει ο λαγός μας προχωράει ο σκαντζόχοιρος τσιμπάει …» Κατρακυλάμε με τα μεγαλύτερα παιδιά προς το ρυάκι. Κάποια ψάχνουν για ξύλα, κάποιος ψάχνει για ίχνη και η μεγαλύτερη της παρέας παρακολουθεί τις λιμπελούλες σάμπως απορροφημένη απόλυτα απ’ το θέαμα του ανάλαφρου πετάγματος τους. Σύντομα ανηφορίζουμε προσεκτικά ανάμεσα στις ελιές αποφασισμένοι να φτάσουμε αθέατοι στην φωλιά του λαγού, δίπλα στο παλιό καμίνι. Τα μικρότερα παιδιά με την Αθηνά ήδη σκαρφαλώνουν στο καράβι τους όπως λένε ένα τεράστιο σωρό από πέτρες στην κορυφή του λόφου. Μια αίσθηση ελευθερίας φουσκώνει το στήθος μου καθώς μισανοίγω τα μάτια και βλέπω τα παιδιά ανακούρκουδα πίσω απ’ τα σχίνα και τα πουρνάρια, με κλειστά τα μάτια και τα χέρια πίσω απ’ τ΄αυτιά ν’ αφουγκράζονται γύρω τους, ρουφώντας τους ήχους μιας αθόρυβα πολύβουης γης. Ο Γιώργος μου χαμογελάει συνωμοτικά κι η Έλια μου δείχνει το γεράκι στον ουρανό που σχίζει διαπεραστικά τη σιωπή. Κι ύστερα φτάνουμε στα μεγάλα πλατάνια κι επιλέγουμε τη μεγάλη κουφάλα του πιο γέρικου για να ‘χτίσουμε’ την φωλιά μας. Η γη γύρω είναι υγρή και παρατηρούμε πόσο διαφορετικό είναι εδώ το χώμα απ’ ό,τι στους λόφους. Κάποια παιδιά βγάζουν τα παπούτσια τους κι όλοι σχεδόν συλλέγουν πεσμένα κλαδιά και τα στερεώνουν ανάμεσα στις διχάλες του ανοιγμένου κορμού, δημιουργώντας μια ανάλαφρη ‘στέγη’. Ο Φίλιππος κάθεται με τα κιάλια στην απαρχή του λιβαδιού που ξεδιπλώνεται πιο πέρα προσμένοντας να ξαναδεί μια μάχη όπως αυτή που προηγήθηκε, ανάμεσα σε ένα ζευγάρι μικρών αρπακτικών πουλιών και σε έναν εισβολέα, γεράκι. Είναι όμορφο να τα βλέπω να αναλαμβάνουν πρωτοβουλίες, κι αντί να καθαρίσουν το ‘δάπεδο’ της φωλιάς τους, να το στρώνουν με χλωρό τριφύλλι που συλλέγουν τριγύρω, καθώς θα ‘ταν λένε πολύ υγρό για να καθίσουν. Τρώνε το κολατσιό τους καθισμένα μέσα στην κουφάλα, στα χόρτα επάνω, ή σκαρφαλωμένα στα κλαδιά των δέντρων. Έρχεται και η ομαδούλα με τα μικρά παιδιά κι ο δίχρονος Ορέστης θέλει να σκαρφαλώσει κι αυτός στον πλάτανο. Μαγεία… Χωρίζονται σε αλεπούδες και λύγκες και παίζουν κυνηγητό, μπαινοβγαίνοντας στην φωλιά. Γυρίζοντας στην καλύβα καθόμαστε πάλι γύρω απ’ τον πλάτανο και διαβάζουμε ένα παραμύθι, λίγο πριν το μεσημεριανό αποχαιρετισμό μας. Αύριο πάλι.
dasarxeio.com 

Το διαβάσαμε από το: Νηπιαγωγεία του Δάσους: Μαθαίνοντας δίπλα από τα δέντρα http://thesecretrealtruth.blogspot.com/2015/07/blog-post_7825.html#ixzz3gvv2VlqT